Kanser Nedir?
Kanser, anormal özellikler kazanmış olan hücrenin kontrolsüz şekilde çoğalmaya devam edebilme yeteneği de kazanarak normal vücut dokusunu harap etmesine yol açan geniş bir hastalık grubudur. Vücudun her tip hücresinden veya her organda yer alabilir. Genellikle vücutta yayılma yeteneğine sahiptir. Her hastalıkta olduğu gibi kanserlerde de değişik tedavi yöntemleri vardır. Kanser taramaları ve gelişen kanser tedavi yöntemleri sayesinde kanseri yenme oranı eskiye nazaran sürekli bir artış göstermektedir.
Kanserin Belirtileri Nelerdir?
Kanserin spesifik belirtileri bulunduğu bölgeye özel belirtilerdir. Bazen de sadece genel belirtiler söz konusu olur. Genel belirtiler yorgunluk, kilo kaybı veya kazancı, iyileşmeyen cilt yaraları, cilt rengi değişiklikleri, açıklanamayan ateş ve gece terlemeleri olması, kas ve eklem ağrıları, ciltte kanama veya morarma belirtileridir. Devam eden şikayetlerin varlığında bir doktora başvurulmalıdır.
Kanserin Nedenleri Nelerdir?
Kanserli hücrenin oluşma nedeni hücre DNA’sında meydana gelen değişikliklerdir (mutasyonlar). DNA üzerinde yer alan ve hücreye çoğalmasını veya ölmesini söyleyen ve daha birçok hücresel faaliyetin yöneticisi olan genler bu mutasyonlar sonucu aralarındaki işbirliğini kaybedebilir, veya bazı genlerin baskılanması, bazılarının ise aşırı aktivasyon kazanması sonucunda bir hücrenin çok uzun yaşayarak sürekli çoğaldığı, yayılmacı özellikler de kazandığı tümör yapısının oluşmasına yataklık yapar. DNA hatalarını onarmaya yarayan genlerin mutasyonu ile kanserin kendisi oluşur. Hızlı büyümeyi uyaran genlerin aktive olması, tümör baskılayıcı genlerin baskılanması sonucunda ise bu kanser hücreleri hızla çoğalma moduna girerler. Bu mutasyonların ebeveynlerden kazanılması nadirdir ancak olabilir. Esasen bu mutasyonlar bireyin yaşamı sırasında çeşitli etkenlerle oluşur. Bu etkenlerin başlıca bilinenleri sigara gibi pekçok kanserojen maddeyi bir arada bulunduran zararlı alışkanlıklar veya sigara içilmesinden pasif olarak etkilenme, radyasyona maruz kalma, asbestos, benzen ve türevleri, virüsler, karsinojen denilen ve kanser oluşturan kimyasallar (gıdalarda katkı ve koruyucu amaçla kullanılan birçok kimyasal bu gruba girer), bazı böcek öldürücüler, kronik enflamasyon yaratan durumlar, hormonlar, şişmanlık, egzersiz azlığı, korunmadan güneşe maruz kalmak, yaşlanmanın hücre ve dna üzerinde yarattığı etkiler, aşırı alkol almaktır. Kanser oluşumunda tek bir mutasyondan ziyade genellikle birkaç mutasyonun bir araya gelmesi kanserli hücreyi yaratmaktadır.
Kanser Tarama ve Teşhisi:
Kanserin erken aşamada teşhisi tam tedavi şansının yakalanmasını sağlar. Bazı tip kanserlerin yaşa veya ailedeki risk faktörlerine göre taranması açısından DSÖ önerilerine uyulmaktadır.
Kanser teşhisinde, hasta şikayetlerinin dinlenmesi, detaylı fizik muayene yapılarak bu şikayetlerin ait olabileceği organ ve sistemlerin değerlendirilmesi, genel ve özel laboratuvar testleri, görüntüleme yöntemleri ile yapılacak değerlendirmeler, biyopsiler kullanılır. Çoğu kez kanserin kesin tanısı için tek yöntem biyopsi alınmasıdır. Bu yöntemle hücreler doktor tarafından mikroskop altında tüm detaylarıyla değerlendirilir ve böylelikle tanı konur.
Kanserin Evreleri:
Kanserin yayılmış mı veya erken aşamada olup olmadığının saptaması tedavide kullanılacak ilaç kombinasyonlarına ve tedavi süresine karar vermek, iyileşme şansının ne olduğuna karar vermek için gereklidir. Evreleme dediğimiz bu çalışma görüntüleme yöntemlerini, bazen de çeşitli biyopsileri içerir. Evreler Romen rakamları ile I, II, III, IV diye belirtilir. I en erken aşamayı, IV ise ileri aşamayı gösterir.
Kanser Tedavileri:
Kanserin türüne ve evresine göre değişiklik gösteren bu tedaviler aynı zamanda hastanın genel sağlık durumuna ve hastanın tercihine ve onayına göre de değişmektedir.
Kanser tedavileri değişik hedefler gözetebilir. Küratif tedavi (kanserin tam iyileşmesini amaçlayan tedavi yöntemlerinin biri veya kombinasyonu), primer tedavi ( vücuttan kanserin tamamen çıkartılması yani cerrahi, radyoterapi veya kemoterapi olabilir), adjuvan tedavi (primer tedaviden sonra kalan kanser hücrelerini öldürmek için kullanılır; kemoterapi, radyoterapi, hormon tedavisinden oluşabilir), palyatif tedavi (küratif tedavilerle eş zamanlı kullanılabildiği gibi kanserin veya tedavilerin yan etkilerini azaltmak amacıyla kullanılan her tür tedaviye verilen isimdir) .
Doktorların kanseri tedavi edecek pekçok silahları vardır: cerrahi yöntemlerle kanserin çıkarılması, kemoterapi ile kanser hücrelerinin öldürülmesi, dıştan radyasyon verilmesi (external beam radiation) veya vücut içine yerleştirilen bir cihaz ile radyasyon verilmesi (brakiterapi), immünoterapi (biyolojik tedavi yöntemi olarak), hormonal tedavi , hedefe yönelik tedavi, kök hücre tedavisi (kemik iliği nakli olarak bilinir), ve deneysel tedaviler bunlardandır.
Alternatif tedavi yöntemlerinin kanseri iyileştirdiğine dair bir kanıt henüz bulunmamakla birlikte bu yöntemler esas tedavi yöntemlerinin veya kanserin kendisinin yarattığı şikayetlerin (bulantı, kusma, iştahsızlık, ağrı vb.) hafifletilmesinde yararlı olabilmektedir. Akapunktur, masaj, hipnoz, yoga bu yöntemlerdendir.
